Stop het RS-virus (in de neus)

Het RS-virus

Het begint vaak met gesnotter en gehoest. Voor volwassenen blijft het daarbij. Maar bij kinderen kan het RS-virus leiden tot een gevaarlijke longontsteking. ‘In Nederland komen jaarlijks zo’n tweeduizend kinderen in het ziekenhuis terecht, waarvan tweehonderd beademing nodig hebben op de ic. Wereldwijd sterven er zelfs elke dag zevenhonderd kinderen aan’, vertelt arts-onderzoeker Natalie Mazur. ‘Dat komt doordat in sommige landen het ziekenhuis ver weg is. Of er is niet genoeg beademingsapparatuur.’ Het goede nieuws: er is een vaccin. Dat verlaagt de kans op een ziekenhuisopname met vijftig tot tachtig procent. ‘Maar dat is zo duur dat veel landen het niet kunnen betalen. Ook in Nederland wordt het middel voor de meeste kinderen niet vergoed. Een ziekenhuisopname is goedkoper.’

Scheefgroei

Het RS-virus staat voor Respiratoir Syncytieel Virus (RSV). Dit virus zorgt voor een infectie aan de luchtwegen. Bij de meeste kinderen leidt dit alleen tot verkoudheidsklachten. Maar zeker baby’s en jonge kinderen worden soms ernstig ziek met bijvoorbeeld koorts, benauwdheid of een longontsteking. Kinderen die voor een RS-virusinfectie in het ziekenhuis lagen, kunnen hier nog lang last van houden. De helft van alle opgenomen kinderen heeft in de eerste jaren erna regelmatig last van een piepende ademhaling.

De afgelopen jaren werkte Natalie Mazur als arts op de kinderafdeling van het UMC Utrecht en in ziekenhuizen in Malawi en Zuid-Afrika. Met eigen ogen zag ze hoeveel ellende het RS-virus aanricht. ‘Het is al een nare ervaring voor baby’s en kinderen om in het ziekenhuis te liggen. Zeker als je ook nog stikbenauwd bent, en helemaal als je aan de beademing moet. Ook voor ouders geeft een ziekenhuisopname veel zorgen. Stel je voor dat je kind – soms een baby van nog geen jaar oud – uiteindelijk overlijdt omdat het ziekenhuis niet genoeg middelen heeft om er iets aan te doen.’

Kleine teen

Natalie besloot in actie te komen en verzon een oplossing. ‘Bij het bestaande vaccin krijgen kinderen elke winter een prik. Best gek, want het middel komt via zo’n prik dus ook in je kleine tenen. Terwijl het virus binnenkomt via de neus. Het is zinvoller om het virus dáár tegen te houden. Dat kan met een neusdruppel die je in de winter van het eerste levensjaar van een kind elke dag geeft. Die druppel doet meteen op de juiste plek zijn werk. Hiermee help je kinderen om antistoffen aan te maken die direct werken. Zo voorkom je een besmetting met het RS-virus. Verder doet het minder pijn dan een prik. Bovendien heb je van de neusdruppel minder nodig. Dat maakt dit vaccin veel goedkoper: je bespaart er 99 procent mee op de kosten.’

Testen op volwassenen

Natalie verwerkte het vaccin in verdunde neusdruppels. Nu gaat ze haar plan testen. ‘Vanuit dieronderzoek weten we al dat het middel ook in neusdruppel-vorm beschermt tegen het RS-virus. Nu willen we uitzoeken of dat ook zo is bij mensen. Maar we kunnen het middel niet testen op kinderen, want ook een vaccin kan bijwerkingen geven. Daar willen we kinderen niet mee in aanraking laten komen. Daarom kijken we wat er gebeurt bij gezonde volwassenen. Zij krijgen eerst het vaccin via de neus en daarna infecteren we hen met het RS-virus. Zo zien we binnen een paar weken of het vaccin hen beschermt tegen het virus.’

Sneller en goedkoper

Deze manier van testen, waarbij mensen een kleine dosis van een virus krijgen om te testen of een vaccin werkt, is vrij nieuw in de wetenschap. ‘Zo kunnen we uitzoeken of een andere manier van toedienen en een andere dosis van het middel ook goed werken. Dat gebeurt natuurlijk onder strenge controle. Omdat het snel gaat, is er geen jarenlang onderzoek nodig op grote aantallen mensen. Dat scheelt veel geld én tijd. Ik verwacht dan ook dat onderzoekers met deze methode in de toekomst steeds meer vaccins en geneesmiddelen sneller en goedkoper kunnen maken. Deze zomer beginnen we met onze eerste testen voor het RS-virus. Mijn droom is dat er binnen een paar jaar neusdruppels zijn. Zodat kinderen over de hele wereld straks beschikken over een betaalbaar vaccin dat eenvoudig te gebruiken is.’

• ​​​​​​Thema: Kinderen en longziekten
• Looptijd: 01-08-2021 tot 01-08-2023  
• Soort subsidie: Junior Investigatorsubsidie
• Bedrag: 200.000 euro 
• Onderzoeker: Natalie Mazur (kinderafdeling van het UMC Utrecht)