Oorzaak van COPD

‘De precieze oorzaak van COPD is nog niet duidelijk’, vertelt Maaike. ‘Wel weten we dat ons erfelijk materiaal een rol speelt, net als de omgeving waarin we leven. Maar hoe die invloed op elkaar hebben? We hebben geen idee. Ik ga kijken of stoffen waarmee we te maken hebben – zoals sigarettenrook en luchtvervuiling – zorgen voor veranderingen op het DNA in onze cellen. En als dat inderdaad zo is, wil ik onderzoeken of je daar COPD door kunt krijgen.’

Kijken in stukjes long

‘In een eerder onderzoek dat ik deed, vond ik verschillen op het erfelijk materiaal in bloed. Die hadden een verband met roken, luchtvervuiling en schadelijke stoffen op het werk. Omdat COPD een ziekte van de longen is, ga ik eerst kijken of ik die verschillen ook kan vinden in stukjes long van mensen. Hiervoor gebruik ik stukjes long die we bewaren in een weefselbank van het UMC Groningen. Met behulp van de computer ga ik kijken of de verschillen op het DNA ook aanwezig zijn op de kleine stukjes long.’

Minder goede beschermlaag

Het DNA van longcellen verandert dus door aanraking met schadelijke stoffen. Maar is die verandering anders bij mensen met COPD? Dat is de volgende vraag waarop Maaike een antwoord wil hebben. Ze gaat dit onderzoeken aan de hand van gegevens uit een ander, al lopend onderzoek. Dit zijn gegevens van ‘epitheelcellen’, de cellen die de beschermende, binnenste laag van de long vormen. Daardoor komen ze als eerste in aanraking met schadelijke stoffen.

Daarna probeert Maaike in het laboratorium na te doen hoe die cellen met schadelijke stoffen in aanraking komen. Is dat gelukt, dan gaat ze kijken welke veranderingen de cellen daardoor krijgen. Maaike: ‘We weten dat de cellen van mensen met COPD zich anders gedragen dan de cellen van gezonde mensen. We vinden er bijvoorbeeld meer ontstekingen in. Ook zien we dat deze cellen een minder goede beschermlaag vormen. Ik ga kijken of deze ‘afwijkingen’ in de cellen van mensen met COPD ontstaan zijn door veranderingen op het DNA.’ 

Handige techniek

Als Maaike daar antwoord op heeft, wil ze onderzoeken of ze die afwijkingen kan terugdraaien. ’Met een bepaalde techniek kunnen we heel kleine veranderingen op het DNA aanbrengen. Ik zeg bewust ‘heel klein’ want deze techniek staat nog in de kinderschoenen. Stel dat dat lukt, dan kunnen we COPD in de verre toekomst misschien wel voorkomen. Ik hoop dat de resultaten meer inzicht geven in hoe COPD ontstaat. Toch zal er nog veel meer onderzoek nodig zijn om de behandeling van deze ziekte te kunnen verbeteren.'

Dit onderzoek is inmiddels afgerond. Een update van 22 februari 2023 vind je hier.

• Thema: Behandeling op Maat 
• Looptijd: 01-10-2018 tot 01-04-2022
• Soort subsidie: Jonge Onderzoeker
• Bedrag: 200.000 euro
• Onderzoeker: Maaike de Vries (UMCG)