RSV-neusdruppels getest met nieuw onderzoeksmodel
Natalie Mazur onderzocht, met steun van Longfonds, de werking van neusdruppels tegen het RS-virus volgens een nieuw onderzoeksmodel. Hiermee bereikte ze twee doelen: inzicht in de werking van het middel én een snellere en goedkopere manier om vaccins te testen.
Neusdruppels
‘We hebben de afgelopen jaren hard gewerkt aan de ontwikkeling van een nieuwe toepassing voor een bestaand en duur vaccin tegen het RS-virus’ vertelt Natalie Mazur, arts-onderzoeker aan het Wilhelmina KinderZiekenhuis. ‘In plaats van toediening met een prik, hebben we het gemaakt als neusdruppels. Dat deden we omdat neusdruppels kindvriendelijker zijn en veel betaalbaarder.’ De onderzoekers dachten dat het middel op deze manier beter zou werken, omdat het RS-virus via de neus het lichaam binnenkomt. ‘Je kunt het vergelijken met een uitsmijter bij de deur van een discotheek: die houdt ongewenste gasten buiten. De neus is de juiste plek om het virus tegen te houden.’
Nieuwe onderzoeksmethode
De neusdruppels zijn getest met het gecontroleerde humane infectiemodel. ‘Het is voor het eerst in de wereld dat dit type onderzoek is uitgevoerd. Hoewel het ethisch en praktisch ingewikkeld is, heeft het grote voordelen’, legt Natalie Mazur uit. ‘Normaal kost een fase drie-studie veel geld en tijd: vaak jaren. Met dit model weet je binnen enkele weken of maanden al of een vaccin werkt. Je hebt bovendien minder proefpersonen nodig en iedereen wordt op hetzelfde moment en met dezelfde dosis geïnfecteerd.’ Daardoor weet je zeker dat iedereen besmet raakt én kun je goed zien waarom het middel wel of niet werkt. Het is een enorme winst voor Nederland dat dat model er nu – dankzij dit onderzoek - is.
'We kunnen het hele ziekteproces volgen, van begin tot eind. Dit helpt om betere behandelingen te vinden.'
Strikte maatregelen
De onderzoekers hebben het model stap voor stap opgezet. Dit onderzoek is niet gedaan bij kinderen omdat dat te gevaarlijk is, maar bij volwassenen. Volwassenen worden meestal alleen een beetje verkouden van het RS-virus. Mazur: ‘Achtentwintig mensen werden in het ziekenhuis geïnfecteerd en gingen daarna in thuisquarantaine. We bezochten hen dagelijks, steeds op hetzelfde tijdstip en met strikte maatregelen. Dat was ingewikkeld, maar minder zwaar voor de proefpersonen.’ Onderzoek in mensen geeft bovendien betere informatie dan onderzoek in dieren. ‘Nu we hebben laten zien dat dit veilig kan, hebben ook andere onderzoekers wereldwijd dit model overgenomen.’
Uitsluiten
De neusdruppels zelf bleken helaas niet goed genoeg te werken. De onderzoekers denken dat dit komt doordat ze te kort in de neus blijven. ‘De neus is een dynamische omgeving en antistoffen worden daar snel opgeruimd’ legt Natalie Mazur uit. ‘Zo ook de neusdruppels. Dat is erg jammer: we hadden gehoopt dat de neusdruppels zouden zorgen voor betaalbare en kindvriendelijke RS-preventie. Vooral in ontwikkelingslanden. Maar in de wetenschap is het ook goed om snel te weten dat iets niet werkt, zodat je verder kunt met andere oplossingen.’
Vervolg
Toch heeft het onderzoek heel veel opgeleverd. ‘Samen met Meta Roestenberg van het LUMC in de lead, kregen we een beurs van 9,5 miljoen euro van ZonMW. Hiermee zetten we een centrale faciliteit op in Nederland, speciaal voor dit soort studies. Zo komt alle kennis beschikbaar op één plek.’ Ook geeft het model veel inzicht in het afweersysteem. ‘We kunnen het hele ziekteproces volgen, van begin tot eind. Dit helpt om betere behandelingen te vinden, zoals biomarkers om virale en bacteriële infecties te onderscheiden. Zo weet je bijvoorbeeld wanneer antibiotica nodig zijn, wat belangrijk is vanwege toenemende resistentie’ zegt Natalie Mazur. Helaas blijken de neusdruppels niet te werken tegen het RS-virus. Maar dat het gecontroleerde humane infectiemodel nu ingezet kan worden, is een enorme winst voor de wetenschap.
Tekst: Judith Langeland
