'Ik ben gewoon Arja, ik ben niet mijn astma'

'Het is iedere dag weer op zoek naar de juiste balans, goed naar jezelf luisteren. En kijken naar wat wél kan.' Met name dat laatste is voor Arja cruciaal als het gaat om positieve gezondheid: 'Ik ben gewoon Arja, ik ben niet mijn astma.'

'Tot mijn vierde heb ik regelmatig in het ziekenhuis gelegen. Zo ging dat toen, want er waren nog niet zulke goede longmedicijnen als nu. Dat was toen in de jaren 70. Overal waar ik kwam werd er gerookt. Zelfs mijn ouders rookten. Dus ja, dan heb je ook meer klachten.

Toen ik negen of tien was, ben ik op advies van iemand lid geworden van de plaatselijke showband. Ik speelde altijd op een blaasinstrument, immers goed voor de ademhaling - dat heb ik 20 jaar gedaan. Eigenlijk is dat ook wel de start geweest van gezond leven. Van goed zorgen voor jezelf. Dat realiseer ik me nu hoor, als kind ben je je daar niet zo bewust van.'

Zoektocht naar balans

'Leven met astma is continu zoeken naar balans. Het is wel eens lastig dat mensen niet altijd begrijpen wat het inhoudt. Zelfs mijn partner begrijpt het niet altijd. Als ik een flinke trap op moet lopen, ben ik snel buiten adem. Mensen schrikken daar wel van, denken soms dat je een hartaanval krijgt. Maar dan sta ik even bovenaan de trap te puffen en dan ga ik weer verder. Het hoort gewoon bij mij, het is voor mij een soort van normaal geworden.'

'Ik heb niet de zwaarste vorm van astma, zoals ik het zelf zie. Maar het steekt af en toe de kop op en dan ben ik wel echt uit het lood geslagen. Een paar jaar geleden had ik drie keer prednisonkuren achter elkaar. Dan ben ik echt zo twee, drie maanden ziek en duurt herstel nog langer. Dan kan ik helemaal niks. Op een gegeven moment heb ik geleerd dat je er niet tegen moet vechten. Je kan beter berusten en ermee leren omgaan, het in je leven inpassen.

Wat ik wel geleerd heb, is mezelf de vraag te stellen: “Wat heb ik nu nodig?” Vijf jaar geleden zou ik de huisarts bijvoorbeeld niet om codeïnetabletjes tegen het hoesten hebben gevraagd, om goed te kunnen slapen. Maar dat doe ik nu wel, omdat ik weet: anders kan het zomaar twee uur ’s nachts worden voordat ik slaap. En als ik dat twee nachten heb, dan ben ik snel labieler en is mijn weerstand en balans van slag. Dan kan ik echt weer problemen met mijn longen krijgen.'

Goed voor jezelf zorgen

'Mijn directe collega's weten er allemaal van en daar ben ik heel open over. En toch overkomt het ook mij dat ik te lang doorga. We zijn in deze maatschappij niet zo gewend om nee te zeggen. Dus dat heb ik ook wel moeten leren, om te zeggen: 'Nou, dat kan ik niet. Maar dat kan ik wel.' En dat is met ziek zijn, in mijn werk, maar ook in de omgang met anderen. Dat gaat de ene keer beter dan de andere keer, want ik heb het echt niet altijd in de smiezen: het hoort bij mijn ‘zijn’. Maar dat is ook wel zoals ik in het leven sta, dan denk ik: "Nou ja, dat heb ik dan maar weer geleerd!"

Wat voor mij heel belangrijk is, is dat ik heel goed voor mezelf zorg. En dat zit 'm in haptonomie, maar ook in naar de kapper gaan. Ik geef best veel geld uit aan schoonheidsspecialisten, producten hiervoor en genieten. Dat noem ik dan 'pruttelen'. Dan ga ik een avondje lekker douchen, scrubben, mijn nagels knippen, lakken. Me-time, zoals dat heet. Mijn man weet dan dat hij me even niet moet storen, hooguit om mijn rug te scrubben. Ik heb inmiddels wel een soort routine van dingen waarvan ik weet dat ze goed voor mij zijn, zoals bewegen en op tijd rusten. Als ik dat niet regelmatig doe, gaat het minder goed met mij. Ja, dat is heel goed naar jezelf luisteren.'

Het leven met astma als één grote puzzel

'Voor mij is mijn astma echt een aanhangsel. Het is voor mij echt niet een hoofdzaak. Ik zie het leven als een soort puzzel, en mijn astma is een klein puzzelstukje dat af en toe groter wordt als ik ziek ben of er last van heb. Maar het past altijd in de andere puzzels van mijn leven: ik zorg ervoor dat het altijd precies past. En als het een keertje niet past, dan is dat ook een kwestie van leren accepteren. Maar dan denk ik altijd: astma is een onderdeel van mijn leven. Maar het is niet alles.'