Longfonds schaart zicht achter het recente kritische rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid waarin staat dat de gezondheid van omwonenden momenteel onvoldoende wordt beschermd tegen de schadelijke uitstoot van industriële bedrijven. Tegelijkertijd zeggen we: kijk bij luchtvervuiling niet alleen naar de omwonenden. Gezonde luchtkwaliteit is belangrijk voor alle Nederlanders.
In het recent uitgebrachte rapport Industrie en Omwonenden trekt de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) harde conclusies. Op basis van onderzoek rondom Tata Steel (IJmuiden), Chemours (Dordrecht) en Asfaltfabriek Nijmegen (APN) oordeelt de Raad dat de gezondheid van omwonenden momenteel onvoldoende wordt beschermd tegen de schadelijke uitstoot van deze industrieën. In een mooie animatie schetst de OVV ook de gewenste situatie: omwonenden van industriële complexen moeten kunnen vertrouwen op een gezonde leefomgeving.
Gezien de negatieve effecten van luchtvervuiling op longen, onderschrijft Longfonds dit OVV-rapport volledig. Wij maken ons ook zorgen om de gezondheid van omwonenden. We rekenen erop dat overheden en de industrie die in het rapport worden aangesproken, voortvarend met de aanbevelingen aan de slag gaan. Het rapport toont duidelijk aan dat de overheid momenteel op alle niveaus (landelijk, provinciaal en lokaal) onvoldoende kritisch is op de gevolgen voor de gezondheid van de blootstelling aan schadelijk stoffen. Als gevolg daarvan zie je dat industriële bedrijven zich daar passief in opstellen.
Bij de regulering van uitstoot – denk aan vergunningverlening, toezicht, handhaving – leggen bedrijven en overheden vaak de nadruk op de (best beschikbare) technieken die door de betreffende industrie moet worden toegepast, en op de economische haalbaarheid daarvan. De blootstelling op leefniveau – oftewel de gezondheid van omwonenden – krijgt minder aandacht. Economische motieven worden belangrijker geacht dan gezondheidsmotieven.
Overheid en bedrijven doen vaak weinig meer dan wettelijk verplicht is. Zo ging Tata Steel er bijvoorbeeld lange tijd van uit dat het bedrijf door te voldoen aan de omgevingsvergunning en daarmee aan de uitstootnormen, de omwonenden voldoende beschermde. Als reactie op klachten van omwonenden zegt de overheid dat bedrijven voldoen aan de eisen van de omgevingsvergunning.
Omwonenden hebben dus terecht het gevoel dat noch het bedrijf (de veroorzaker van de schadelijke uitstoot), noch de overheid (degene die de grenzen voor de uitstoot bepaalt en daarop toeziet) hun klachten serieus neemt of voor hen opkomt. Vaak nemen industriële bedrijven pas na negatieve publiciteit en ophef maatregelen tegen de ziekmakende uitstoot. Dat moet echt anders.
Het rapport van de OVV geeft aan dat overheden en bedrijven mogelijkheden onbenut laten. Het OVV adviseert de overheid ook om het zogenaamde voorzorgprincipe zwaarder te laten wegen in het systeem van vergunnen. Iedereen moet kunnen vertrouwen op een gezonde leefomgeving. Uiteraard is Longfonds het daar helemaal mee eens. Zeker de mensen die daar als eerste de gezondheidsgevolgen van ondervinden, zoals mensen met een longziekte. Lees bijvoorbeeld het verhaal van de 11-jarige Mees die ernstig astma heeft.
Naar de drie voorbeelden in het OVV-rapport is veel onderzoek gedaan en er is veel media-ophef over (geweest). De aandacht gaat specifiek uit naar de gevolgen voor omwonenden. Maar als het gaat om luchtvervuiling, beperkt de uitstoot van schadelijke stoffen zich niet alleen tot omwonenden. Uitstoot blijft niet ‘netjes’ hangen in de buurt. Afhankelijk van weer en wind verspreidt het zich in de lucht over grotere afstanden. Dus zijn gezondheidsgevolgen ook op grote(re) afstand van vervuilende bronnen merkbaar.
Niet voor niets heeft de WHO onlangs de advieswaarden voor luchtkwaliteit aangescherpt omdat steeds duidelijker wordt hoe groot het negatieve effect van luchtvervuiling is op de gezondheid. Wij vinden dan ook dat de overheid verder moet kijken dan de direct omwonenden en ambitieus moet werken aan een gezonde luchtkwaliteit voor alle Nederlanders.
Longfonds vindt dat iedereen overal in Nederland gezonde lucht moet kunnen inademen.