De zorg voor mensen met astma kan beter. Dat kan op drie momenten in het zorgtraject: bij het stellen van de diagnose astma, bij de behandeling en tijdens de controles op astma. Dat is de uitkomst van een onderzoek onder leiding van het Zorginstituut samen met verschillende partijen uit de astmazorg, zorgverzekeraars en Longfonds.
Uit het rapport blijkt dat bij 25 procent van de mensen met astma de diagnose mogelijk onterecht is gesteld. Eén van de verbeterpunten in de diagnose van astma gaat om het goed inzetten van de spirometrie. Om de diagnose astma te bevestigen, is een spirometrietest nodig. Uit onderzoek blijkt dat maar één van de drie mensen met astma een spirometrie hebben gekregen. Hierdoor krijgt een deel van de mensen mogelijk onterecht de diagnose astma, en daardoor ook onterecht een behandeling. Daarnaast moet ook het onderhoud van de apparatuur van de spirometer beter: slecht onderhoud zorgt ook voor verkeerde resultaten zoals onterechte diagnoses of juist het missen van de diagnose. De inzet en de kwaliteit van de spirometrie moet ook beter worden.
Ook aanvullend onderzoek zoals een longfoto of allergietest kan meer op maat worden ingezet. Daarnaast noemt het rapport ook de FeNO-test als aanvullend onderzoek. Deze test meet de ontsteking in de uitgeademde lucht. Het kan helpen de diagnose astma scherper te stellen volgens het rapport, en zo dienen als mogelijke mede-onderbouwing van de diagnose astma.
Het gebruik van kortwerkende luchtwegverwijders is ook iets dat beter kan, blijkt uit het rapport. Nu gebruiken mensen te vaak alleen kortwerkende luchtwegverwijders (overgebruik) als medicijn. Dit wijst volgens het rapport op onvoldoende controle op astma. Dit kan weer leiden tot bijwerkingen en longaanvallen. In het rapport staat dat met de juist inzet van ontstekingsremmende medicijnen en adviezen over bijvoorbeeld leefstijl, saneren en roken, astma vaak weer goed onder controle kan komen. Ook zijn er verbeteringen mogelijk bij het kiezen van de juiste inhalator die passen bij de persoonlijke situatie van de patiënt. Zo noemt het rapport dat inhalatiefouten te voorkomen zijn door bijvoorbeeld inhalatoren met een teller voor te schrijven of bij het gebruik van meerdere inhalatoren te kiezen voor inhalatoren die op dezelfde manier gebruikt moeten worden.
Mensen met astma krijgen te weinig controles door een zorgverlener. Maar één van de drie mensen met astma krijgt jaarlijks controles en veel aspecten van leven met astma worden niet besproken.
Daarom wordt in het rapport geadviseerd meer mensen met astma elk jaar te monitoren. Tijdens deze jaarlijkse controle moet er persoonlijke aandacht zijn voor de astmamedicijnen, maar ook de inhalatietechniek. Ook is het de bedoeling dat de arts en patiënt bespreken in welke mate astma de dagelijkse activiteiten hindert (en hoe dit te verbeteren valt) en voor welke prikkels iemand gevoelig is. Ook kan de spirometrie bij bepaalde groepen mensen met astma meer gepast worden ingezet.
Op basis van het rapport worden er door alle partijen verbeterafspraken gemaakt. In 2022 worden hiervoor concrete plannen gemaakt. Ligt er een plan, dan wordt dit geïmplementeerd in de komende jaren.
Michael Rutgers, directeur Longfonds: ‘Al jaren hebben we zorgen over de zorg voor mensen met astma. Zo weten we uit eigen onderzoek dat onder meer de monitoring van deze groep tekortschiet. Het is goed dat deze verbeterpunten ook zijn aangetoond door onderzoek van het Zorginstituut. Nu is het nodig dat dit signaal zo snel mogelijk opgepakt wordt door het zorgveld.’
Voor een deel gebeurt dat al: het rapport gaat over een periode van enkele jaren tot 2019. In de periode die hierop volgde zijn er inmiddels werkgroepen van zorgprofessionals in het leven geroepen om de zorg voor mensen met astma te verbeteren. Ook richtlijnen zijn verbeterd. Rutgers: ‘Ondanks de stappen die al gezet worden, blijft dit rapport verontrustend. De zorg voor mensen met astma moet binnen afzienbare tijd kwalitatief verbeteren en daar kan niet genoeg nadruk op liggen. Vanuit Longfonds zullen we zeker in dit vervolgproces meedenken en de stem van mensen met astma laten horen.’
Bekijk hier de factsheet over astma die is gemaakt, met daarin de belangrijkste uitkomsten en cijfers van dit project. Het volledige rapport met alle bevindingen en verbeterafspraken vind je hier.
Het Zorginstituut Nederland heeft samen met Longfonds, zorgverzekeraars en groepen zorgprofessionals gekeken naar de zorg voor mensen met astma. Er is gekeken naar de zorg in een periode van enkele jaren tot 2019 (vóór corona). Dit gebeurde in het project ‘Zinnige Zorg Astma’.
In dit project draaide het om vragen als: wat is goede zorg bij astma volgens de kwaliteitsstandaarden, en wordt deze zorg geleverd? Wordt er niet meer maar ook niet minder zorg dan nodig geleverd? En wordt astmazorg volgens de laatste wetenschappelijke inzichten geleverd? De mensen die deze zorg nodig hebben, stonden centraal bij het beantwoorden van deze vragen.
Ruim de helft van de mensen met astma heeft zijn klachten onvoldoende onder controle. Dat betekent dat als ze anders omgaan met hun ziekte, hun leven leuker kan worden. Kun jij alles met je astma?
Doe de astmatest