Samen beslissen: in gesprek met de dokter voor de beste behandeling

Onhandig staat Astrid (55) te rommelen met haar puffer. Haar dochter Kimberley wil dat ze opschiet: ze gaan samen winkelen. ‘Die nieuwe puffer is zo onhandig’, bromt Astrid. ‘De dokter zei dat deze beter voor mij was, omdat ik nog maar één keer per dag een pufje nodig heb. Maar ik moet tegelijkertijd het spuitbusje indrukken en inademen. En dat lukt niet altijd door de artrose in mijn handen.’ ‘Waarom heb je die dan genomen?’, vraagt Kimberley. Astrid antwoordt: ‘Nou, ik kies niet, dat bepaalt de dokter.’ Daar denkt longarts José de Kluijver anders over. ‘De longarts heeft veel kennis van puffers. Maar niet altijd over wat het beste bij een patiënt past. Daarover moet je samen in gesprek.’

Keuzes bespreken

Samen beslissen betekent dat de dokter met de patiënt bespreekt welke mogelijkheden er zijn. Bij astma kan het bijvoorbeeld om twee puffers gaan. De dokter legt dan uit wat de voor- en nadelen van elke puffer zijn. José: ‘De ene heeft een voorzetkamer én je kunt de dosis zelf regelen – zelfmanagement heet dat – maar daar heb je twee pufjes per dag van nodig. De ander heeft bijvoorbeeld als voordeel dat je maar één pufje hoeft te nemen, maar is zonder voorzetkamer. En je kunt niet zelf de dosis verhogen of verlagen. Vervolgens kijk je samen welke puffer het beste bij jou past: heb je een voorkeur voor een voorzetkamer en zelfmanagement? Of vind je het belangrijker dat je met één pufje klaar bent? Zo kom je samen tot de beste keuze voor jou.’

Meer bewegen en minder roken

Bij een longziekte als COPD valt er niet zoveel samen te beslissen. Toch? ‘Jawel hoor’, zegt José. ‘Zo kan de dokter het bijvoorbeeld belangrijk vinden dat je stopt met roken. En daar zit wat in want als je niet rookt, voorkom je dat de ziekte snel verergert. Maar misschien vind jij het wel veel belangrijker om eerst iets te doen aan je conditie, zodat je zelf de boodschappen kunt blijven doen of je kinderen uit school kunt halen. Of wil je liever eerst iets doen aan de depressieve of angstige gevoelens die je hebt door de ziekte. Dan kun je samen met je dokter bespreken in welke volgorde je aan je gezondheid wilt werken. Als je lekkerder in je vel zit, heeft een stoppoging immers ook meer kans van slagen.’

Beter volhouden

Wat levert dat samen beslissen nu eigenlijk op? Heel veel, merkt José in haar eigen praktijk. ‘Als je zelf nadenkt over welke puffer jij fijn vindt en meebeslist over welke het wordt, is de kans ook groter dat je de inhalator beter gebruikt. Hetzelfde geldt voor een onderzoek doen of starten met een behandeling, of dat nu een medicijn is of bijvoorbeeld fysiotherapie of revalidatie. Heb je er samen met je dokter over gepraat en kon je meebeslissen, dan sta je ook meer achter de behandeling. Daarbij geeft het een fijn gevoel om zelf een beetje grip te hebben op je behandeling, en aan te geven wat voor jou belangrijk of prettig is. Dat helpt om er met vertrouwen aan te beginnen en om de behandeling goed vol te houden.’

Zeker bij ingrijpende beslissingen, zoals een risicovolle operatie of een behandeling die veel bijwerkingen kan geven, is het verstandig even de tijd te nemen om na te denken over je situatie. ‘Waar voel jij je prettig bij? Misschien wil je de opties en de voor- en nadelen ook bespreken met familie, vrienden of de huisarts.’

Niet goed of fout

Samen beslissen betekent ook dat je op de gemaakte keuze mag terugkomen. Longarts José: ‘Stel dat je, zoals Astrid, een puffer hebt gekregen waar je achteraf toch niet helemaal blij mee bent. Dan is het zinvol om met je arts te bellen en te overleggen welke puffer beter bij je wensen past. Een apparaat dat je zo vaak gebruikt, moet gewoon goed bij je passen. Wacht niet tot de volgende doktersafspraak, want dat is soms pas na een paar maanden. Dat geldt natuurlijk ook voor medicijnen waar je nare bijwerkingen van krijgt, of als je bang bent om een bepaalde behandeling te ondergaan. Door daarover in gesprek te gaan, kan de dokter je geruststellen of kijken naar een alternatief. Want onthoud: er zijn altijd meerdere opties. Kies samen wat het beste bij je situatie past!’

Tekst: Naomi van Esschoten

Tips: hoe begin je een goed gesprek?

• Een goede voorbereiding

  Schrijf op een papiertje de vragen of onderwerpen waar u het in ieder geval over wilt hebben met de dokter. Deze vragenlijst is een geheugensteuntje om u te helpen in het gesprek met uw arts: longfonds.nl/vragenlijst-arts. Ook handig: zoek op betrouwbare websites informatie over uw longziekte en de opties voor behandeling. Zoals op deze site, longfonds.nl, of thuisarts.nl.

• Stel drie vragen

  ‘Wat zijn mijn mogelijkheden? Wat zijn daar de voor- en nadelen van? En wat betekent dat voor mijn situatie?’ Door deze drie vragen te stellen, kunt u samen met uw dokter uw situatie goed in kaart brengen.

• Samen beslissen: beslis samen!

  Samen beslissen betekent niet dat de patiënt in zijn eentje een keuze moet maken. In een goed gesprek brengen dokter en patiënt allebei hun kennis in. De dokter over medicijnen en behandelingen, de patiënt over wat hij of zij belangrijk vindt.

• Twee horen meer dan één

  Bij belangrijke beslissingen is het fijn om iemand mee te nemen naar de doktersafspraak. Diegene kan ook vragen stellen en opschrijven wat de dokter zegt.

• Maak een geluidsopname

  Soms lukt het niet om iemand mee te nemen naar de afspraak met de dokter. Dan kan het handig zijn om met de telefoon een geluidsopname te maken van wat de dokter zegt. Vraag wel vooraf of dit mag. Het is niet nodig het hele gesprek op te nemen: een samenvatting van de belangrijkste punten en te nemen beslissingen is al voldoende. U kunt de opname thuis terugluisteren en bespreken met anderen.

  Kijk voor meer tips op: begineengoedgesprek.nl.