Luchtvervuiling leidt bij twee op de drie mensen met een longziekte tot gezondheidsklachten zoals benauwdheid, hoesten, geprikkelde slijmvliezen of een lagere longfunctie. Eén op de acht longpatiënten (12 procent) overweegt vanwege slechte luchtkwaliteit wel eens te verhuizen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het onderzoeksinstituut Nivel.
‘Dit is echt zorgelijk’, zegt directeur Michael Rutgers van Longfonds. ‘Het gaat hier dus om tienduizenden mensen die zoveel last hebben van luchtvervuiling dat ze zouden willen verhuizen naar gezonde lucht. Dat kan en mag niet zo zijn.’
Nederland telt 1,2 miljoen mensen met een longziekte. Maar liefst een kwart van hen heeft wekelijks last van luchtvervuiling. Een ruime meerderheid zegt gezondheidsklachten te ervaren door houtkachels (67 procent), wegverkeer (63 procent), barbecues (62 procent) en vuurkorven (60 procent). ‘We horen verhalen van mensen die zo benauwd worden van de lucht in hun woonomgeving dat hun kwaliteit van leven er ernstig onder lijdt. Sommige mensen verhuizen daadwerkelijk naar gezondere lucht, zij worden “luchtvluchtelingen” genoemd. De meeste mensen zouden dolgraag verhuizen, maar hebben daar vaak de financiële mogelijkheden niet voor. Dat zijn schrijnende verhalen’, zegt Michael Rutgers.
Desirée Brouwer (55) heeft ernstig astma. ‘We wonen in Capelle aan den IJssel, letterlijk onder de rook van Rotterdam. Als ik ’s ochtends de deur uit loop, merk ik het meteen als de lucht vies is. Ik word dan ontzettend benauwd, heb het gevoel dat ik door een muur van smerige lucht moet lopen. Dan maak ik maar weer rechtsomkeert en zit ik even later als een dood vogeltje op de bank. Een paar jaar terug waren we op vakantie in Zweden. Wat een verschil! Ik kon weer gewoon ademhalen. We hebben geprobeerd om naar Zweden te verhuizen, we zouden nu heel graag naar Gelderland vertrekken. Maar dat zit er financieel gezien niet in. We zitten letterlijk klem in ons huis.'
Gezonde lucht is van levensbelang. Jaarlijks overlijden minstens 12 duizend Nederlanders vroegtijdig door luchtvervuiling. Blootstelling aan fijnstof, stikstofdioxide en ozon veroorzaakt en verergert onder meer longkanker, astma, COPD en hart- en vaatziekten. Bij 1 op de 5 Nederlandse kinderen met astma is het ontstaan van de ziekte gerelateerd aan stikstofdioxide. Nederland is hierin triest koploper van Europa. ‘Kinderen ademen dag in dag uit ongezonde lucht in. Juist ook voor deze toekomstige generaties jonge longen moeten we ons op alle vlakken inzetten om samen te werken aan gezonde lucht’, vindt Michael Rutgers.
Op 13 januari 2021 is het een jaar geleden dat staatssecretaris Stientje van Veldhoven met 36 gemeenten en negen provincies het Schone Lucht Akkoord tekende. Longfonds vindt het akkoord een mooie stap in de goede richting, maar is kritisch over de vraag of mensen met een longziekte er op dit moment echt baat hebben. ‘In het licht van de nieuwste cijfers uit dit Nivel-onderzoek geeft de eerste verjaardag van het Schone Lucht Akkoord nog weinig aanleiding tot groot feest. Er is echt werk aan de winkel. Helemaal als je bedenkt dat een van de opdrachten van het akkoord is om de negatieve gezondheidseffecten bij mensen die extra gevoelig zijn voor luchtverontreiniging te beperken.’
Afgelopen november hadden zich in totaal 11 provincies en 56 gemeenten aangesloten. ‘We missen dus nog maar één provincie, maar qua gemeenten schiet het weinig op. Helemaal als je bedenkt dat er 355 gemeenten zijn’, zegt Michael Rutgers. ‘We doen daarom een dringende oproep aan Nederlandse gemeenten een voorbeeld te nemen aan de provincies door zich aan te sluiten bij het Schone Lucht Akkoord. Alleen samen kunnen we werken aan gezondere lucht voor onze kinderen.’
Wil je weten of jouw gemeente al meedoet aan het Schone Lucht Akkoord? Op de website van het akkoord is een kaart gepubliceerd met alle deelnemende gemeenten per 1 november 2020. Staat jouw woonplaats er niet bij en wil je dat dit verandert? Laat dit dan vooral weten aan je gemeente door ze te wijzen op het Schone Lucht Akkoord.
UPDATE, 7 januari 2021, 16.45 uur: De link naar de kaart van deelnemende gemeenten aan het Schone Lucht Akkoord is sinds onze berichtgeving vanochtend twee keer aangepast. Dit is de laatste link.
Het onderzoek is in juli en augustus 2020 uitgevoerd onder leden van de Longmonitor van onderzoeksinstituut Nivel. Hieraan nemen mensen met een medische diagnose astma en/of COPD en mensen met een zeldzame longziekte deel. Deze onderzoeksgroep geldt als representatief voor de zelfstandig woonachtige populatie van mensen met astma en COPD van 15 jaar en ouder in Nederland. In totaal hebben 902 respondenten met een longziekte de vragenlijst ingevuld. De resultaten van het onderzoek zijn verwerkt in deze factsheet.