Astma al op jonge leeftijd voorkomen
‘Hoe mooi is het als we met ons onderzoek kinderen hun jeugd terug kunnen geven?’, vraagt professor Martijn Nawijn van het UMCG zich hardop af. ‘Ik hoop dat we al op eenjarige leeftijd kunnen zien dat kinderen astma aan het ontwikkelen zijn.'
Als de diagnose eerder te stellen is, kan het proces misschien nog worden gestopt, zodat deze kinderen uiteindelijk niet ziek worden. Op dit moment kunnen artsen de diagnose astma namelijk pas op zesjarige leeftijd stellen. En dan is het kwaad al geschied. Om dat te bereiken start Nawijn een onderzoek naar de werking van de zogenaamde ‘heuveltjescellen’. Dat zijn cellen in de luchtwegen die hoogstwaarschijnlijk een grote rol spelen bij het ontwikkelen van astma. ‘Collega-onderzoekers uit Groningen ontdekten dat deze heuveltjescellen vaker voorkomen bij kinderen die later de diagnose astma krijgen. We gaan onderzoeken hoe deze cellen precies werken. Als we dat beter begrijpen, kunnen we een manier bedenken om in te grijpen. En hopelijk astma voorkomen.’
‘Kinderen die later astma krijgen, hebben vaker ‘heuveltjescellen’’
Heuveltjescellen
Het onderzoek bestaat uit drie onderdelen. Eerst ontwikkelen de onderzoekers een biomarker. Dat is een manier om aan te tonen dat er bepaalde stoffen in het lichaam zijn die vertellen dat heuveltjescellen actief zijn. Nawijn: ‘Een bronchoscopie (weefselonderzoek in de luchtwegen, red.) is niet te doen bij jonge kinderen. We zoeken naar een vriendelijkere manier, bijvoorbeeld door met een borsteltje cellen in de neus af te nemen. Of misschien kunnen we het ook in het bloed zien. Dat gaan we uitzoeken.’
Ook willen de onderzoekers erachter komen hoe een heuveltjescel ontstaat. Want als je dat weet, kun je uiteindelijk astma stoppen. Tot slot gaat Nawijn met zijn team kijken hoe de heuveltjescellen reageren op uitlokkers van astma. ‘We kijken welke factoren ervoor zorgen dat de heuveltjescellen in actie komen. Dat kan bijvoorbeeld een virus zijn of een prikkel waar mensen allergisch op reageren. Maar we draaien het ook om: we weten bijvoorbeeld dat stalstof beschermt tegen astma. Doet het dat ook bij deze heuveltjescellen?’
Spannend
Nawijn hoopt dat er met de resultaten van dit onderzoek veel zal veranderen. ‘Stel, een kind komt in de toekomst op eenjarige leeftijd met een piepende ademhaling bij de longarts. De arts neemt cellen af uit de neus en laat het onderzoeken. Als er dan veel heuveltjescellen actief zijn, weten we dat dit kind een grote kans heeft om astma te krijgen. En dus kan er op dat moment een behandeling starten om dat te voorkomen.’
Hij vindt het een spannend onderzoek. ‘Wie weet kunnen we astma ermee voorkomen. Dat zou geweldig zijn. Er is nog wel een lange weg te gaan. Want na ons onderzoek volgen er natuurlijk nog meer. Lukt het ook echt om astma te remmen als de heuveltjescellen op non-actief staan? En natuurlijk moet er nog een behandeling ontwikkeld worden. Als we kunnen voorkomen dat kinderen astma ontwikkelen, is mijn carrière geslaagd.’
Waarom koos Longfonds voor dit project?
Met de nalatenschap van de familie Siegert-Haaksman mocht Longfonds 1,3 miljoen euro besteden aan wetenschappelijk onderzoek naar astma en allergieën bij kinderen. Dit onderzoek ontving 650.000 euro. Waarom? Het past bij de thema’s die Longfonds belangrijk vindt: het voorkomen, vroeg ontdekken en de behandeling van longziekten.
Tekst: Mariëlle van Bussel
Gegevens over het onderzoek
- Thema: Astma
- Looptijd: 01-02-2025 tot 01-02-2029
- Soort subsidie: Siegert-Haaksman consortiumsubsidie
- Bedrag: 650.000 euro
- Naam onderzoeker: Prof.dr.ir. Martijn Nawijn (UMCG), het LUMC
