Meteoroloog Amara Onwuka kan inzichtelijk vertellen over klimaatverandering en luchtvervuiling. Voor onze Stemhulp ‘Gezonde lucht en gezonde longen’, vroegen wij haar om de wisselwerking tussen die twee toe te lichten. In dit artikel en het filmpje vertelt Amara o.a. wat de overheid kan doen om beide tegen te gaan. Belangrijke informatie voor de verkiezingen op 22 november.
‘Steeds meer mensen erkennen dat het klimaat opwarmt. Mensen zien het ook echt gebeuren: je merkt dat er vaker zware buien zijn, meer overstromingen, dat we minder vaak kunnen schaatsen. Het is zichtbaar voor mensen dat het weer steeds extremer wordt, het weer is dan ook steeds vaker in het nieuws. Ik word ook regelmatig gevraagd om uitleg te geven in nieuwsprogramma’s en late night shows en om lezingen te geven over klimaatverandering.
Als het om luchtvervuiling gaat, zien mensen niet dat de luchtkwaliteit slecht is in grote delen van Nederland. En dat luchtvervuiling erg fluctueert, afhankelijk van het type weer. Het is bijna onzichtbaar, en kan van plek tot plek heel verschillend zijn. Men houdt daar amper rekening mee. Als je je schutting gaat schuren, doe je netjes een mondkapje op. Maar als er een smogalarm is, gaan veel mensen gewoon naar buiten. Er zijn zelfs mensen die gaan joggen. Niet iedereen heeft direct last van smog, maar die vieze lucht gaat wel rechtstreeks je longen in.’
‘In het filmpje licht ik toe welke bronnen klimaatverandering veroorzaken en ook de lucht ongezond maken. Denk aan het toenemend aantal hittegolven in combinatie met lang stil hangende hogedrukgebieden; een soort deksel op de denkbeeldige pan waarin luchtvervuiling zich ophoopt. De zonnestralen komen in contact met stikstof en andere vluchtige gassen, waardoor in diezelfde kleine luchtlaag ozon ontstaat, een agressief soort gas dat slecht is voor onze gezondheid.
Diezelfde troep in de lucht zorgt voor een versterkt broeikaseffect. De aarde kan niet meer goed afkoelen en warmt op. Door aanhoudende droogtes ontstaan ook meer bosbranden, een wereldwijd en grenzeloos probleem. Al die roetdeeltjes, oftewel fijnstof, worden kilometers hoog de lucht in gepompt. Daar heb je hele andere luchtstromen die de hele wereld over gaan. Dit leidt tot nog meer smog en een enorm slechte luchtkwaliteit.’
‘Klimaatverandering en luchtvervuiling gaan dus hand in hand. Op veel plekken in Nederland is de luchtkwaliteit niet goed genoeg. Dat heeft natuurlijk gevolgen voor je gezondheid. Met name in grote steden en langs snelwegen zijn er hogere concentraties stikstof in de lucht, door uitlaatgassen van auto’s en uitstoot van bedrijven. In de buurt van industrieën en kolencentrales is de luchtkwaliteit doorgaans ook vaak slecht. Veel mensen hebben daar last van. Om me heen hoor ik steeds meer verhalen van mensen en kinderen met astma-gerelateerde klachten.
Sommige mensen verhuizen naar buitengebieden om in gezondere lucht te kunnen leven. Dit kan helpen, maar bedenk je ook dan goed waar je precies gaat wonen. Veel boerderijen in de buitengebieden werken namelijk ook luchtvervuiling in de hand.
De lucht is de afgelopen decennia wel schoner geworden in Nederland. Dit komt bijvoorbeeld door alle inspanningen om het gat in de ozonlaag te dichten en zure regen tegen te gaan. Maar de lucht is nog steeds te vies. Door klimaatverandering is de kans groot dat hogedrukgebieden vaak langer op dezelfde plek blijven liggen. Ik sluit dan ook niet uit dat er in Nederland vaker smog gaat voorkomen. De temperatuurstijging en hittestress worden wereldwijd een steeds groter probleem. Mensen worden ziek van extreme hitte en overlijden steeds vaker door slechte luchtkwaliteit. De armere bevolkingsgroepen zijn hiervan doorgaans de dupe, omdat ze geen airco’s of luchtfiltering kunnen betalen. Dat is de realiteit.
‘Wij zijn zelf de veroorzakers van klimaatverandering en luchtvervuiling. De overheid mag meer inzicht geven in de oorzaken en gevolgen daarvan en mensen in de goede richting duwen. Door dingen die vervuilend zijn duurder te maken en goedkopere alternatieven te bieden voor dingen die gezonder voor ons zijn, zodat mensen het niet in hun portemonnee hoeven te voelen. Denk aan subsidie op het isoleren van je huis. Dat is een eenmalige uitgave, maar je ziet het direct terug op je energierekening. Veel mensen die in een huurhuis wonen, kunnen dat niet betalen. Elektrisch rijden is voor veel mensen nog steeds te duur. Dus dat soort dingen moet gesubsidieerd worden.
Vliegen is nu relatief spotgoedkoop. Op kortere afstanden zelfs goedkoper dan elektrisch rijden. Daar zou een stuk kritischer naar gekeken kunnen worden. Ook voor houtstook mogen strengere regels komen. Het hedendaagse stookalert is te vrijblijvend. Zo’n vuurtje is voor veel mensen erg gezellig en behaaglijk, maar op koude winterdagen met een hogedrukgebied, zie je houtrook vanuit de schoorsteen linea recta naar de onderste 4-5 meter van de luchtlaag gaan. Die viezigheid kan niet meer weg en wij ademen dit in.
‘De overheid mag ook een stuk kritischer naar vervuilende bedrijven kijken. Denk aan strengere vergunningen en meer toezicht om al die uitstoot en belasting op het milieu tegen te gaan. Wat mij betreft mag de vervuiler betalen. Strenger beleid zou dan het beste op Europees niveau uitgerold kunnen worden, om te voorkomen dat bedrijven verkassen naar landen met minder strenge regels.
‘Als meteoroloog vind ik het heel belangrijk om mensen bewust te maken van de sterke wisselwerking tussen klimaatverandering en luchtvervuiling. Beiden leiden tot gezondheidsproblemen. We merken met zijn allen dat het weer extremer wordt en iedereen heeft wel mensen om zich heen die last hebben van luchtvervuiling. Vanuit mijn vakgebied kan ik mensen hierin een stukje bewustwording meegeven.
Waar ik zelf op ga stemmen? Zelf zit ik altijd wel in de groene hoek. Wat mij betreft is het tijd om concessies te doen voor een gezond klimaat, gezonde lucht en een gezond milieu. Ik weet nu nog niet wat de partijprogramma’s en hun standpunten zijn, daar moet ik nog induiken. Ik raadpleeg wel vaker een stemwijzer en ga de Longfonds Stemhulp zeker bekijken.’
Bekijk het filmpje van Amara en check op Stemhulp.longfonds.nl hoe partijen scoren op gezonde lucht en gezonde longen. De Stemhulp is beschikbaar t/m 22 november.
Luchtvervuiling heeft veel invloed op de ontwikkeling van longen en veroorzaakt longziekten. Meer onderzoek is hard nodig. Steun je ons met een donatie?
Ja, ik doneer