Mini-long van longblaasjes brengt hoop dichterbij
Wat lang onmogelijk leek, is gelukt: onderzoekers, onder leiding van Hans Clevers, maakten een mini-long van longblaasjes. Hiermee kunnen ze sneller zoeken naar een oplossing voor COPD. Onderzoeker Antonella Dost vond al een interessant signaal.
COPD is een blijvende longziekte die heel vaak voorkomt. In Nederland hebben ongeveer 550.000 mensen deze ziekte. Het leven met COPD is zwaar, want je hoest veel en je bent snel moe, benauwd en buiten adem. De behandeling bestaat uit onder andere medicijnen die de klachten wat verminderen. Zoals een puffer. Echte genezing is er nog niet.
Bij COPD gaan de longblaasjes kapot. Longblaasjes zorgen ervoor dat zuurstof uit de lucht wordt opgenomen in je bloed en dat afvalstoffen teruggaan naar de lucht als je uitademt. Door ontstekingen beschadigen ze en kunnen ze zichzelf niet herstellen. Met elke nieuwe ontsteking gaan er meer kapot. Daardoor wordt de longinhoud kleiner en krijgen mensen met COPD steeds minder zuurstof binnen.
Hoe repareer je kapotte longen?
De oplossing voor COPD klinkt eenvoudig: zorg dat de beschadigde longblaasjes zichzelf weer kunnen herstellen. Daarom draait een groot internationaal onderzoek: BREATH, een Engelse afkorting die je kunt vertalen als ‘Kapotte longen repareren’. Er doen tientallen topwetenschappers aan mee uit verschillende landen. Eind dit jaar is het onderzoek klaar.
Antonella Dost is één van de onderzoekers van BREATH. Zij kweekte in een laboratorium een mini-long. Een mini-long is een eenvoudige versie van een menselijke long. Zo klein als een zoutkorreltje, maar hij laat goed zien hoe een echte long functioneert. De mini-long betekent een grote stap vooruit in het onderzoek naar COPD.
Toekomstig onderzoek wordt er een stuk sneller, eenvoudiger en goedkoper door. In het laboratorium kan de mini-long met duizenden tegelijk worden ingezet. Onderzoekers kunnen hiermee bestuderen wat er precies gebeurt in zieke longen, zonder dat daar mensen of dieren voor nodig zijn. Ze kunnen ook snel en veilig nieuwe medicijnen testen.
In de toekomst wordt het waarschijnlijk ook mogelijk om met de mini-long nieuw en gezond longweefsel op te kweken. Dat weefsel kan beschadigd longweefsel vervangen (transplantatie).
Wie is Antonella Dost?
'Door het contact met mensen met COPD begrijp ik steeds beter hoe belangrijk ons werk is voor hen.' Antonella Dost (34) studeerde biomedische wetenschappen. Na haar promotie in Boston haakte zij aan bij BREATH omdat ze graag een mini-long wilde kweken. ‘En omdat ik hier in Nederland een stuk dichter bij mijn familie in Duitsland woon.’ Dost woont in Zeist met haar partner en twee katten. Haar onderzoek doet ze in het Hubrecht Institute in Utrecht.
Van vijf naar zeven jaar
Dost kweekte de mini-long in een laboratorium van het Hubrecht Institute in Utrecht. Ze vertelt: ‘Er bestonden al andere mini-organen, zoals mini-darmen en mini-nieren. Er was ook al een soort mini-long met bronchiën, maar een mini-long met longblaasjes hadden we nog niet. Longblaasjes zitten heel ingewikkeld in elkaar, met veel verschillende cellen en structuren. Dat konden we niet namaken in een lab. Nu is het wel gelukt.’
Terwijl Dost en haar team bezig waren met het kweken van een mini-long met longblaasjes, werkten andere onderzoekers van BREATH aan andere manieren om COPD beter te begrijpen. Het hele onderzoek zou vijf jaar duren. Maar na vijf jaar kregen de onderzoekers geld voor twee jaar erbij van Longfonds, om verder te gaan met de meest veelbelovende deelonderzoeken. De mini-long van Dost hoorde daar ook bij. Zo kon ze haar zelfgekweekte mini-long meteen gebruiken voor nieuw onderzoek naar COPD. Daar is ze nu mee bezig.
Waarom steunt Longfonds dit onderzoek?
In 2018 begon Longfonds een groot onderzoek om snel oplossingen te vinden voor chronische longziekten. Wetenschappers, artsen en longpatiënten werken samen aan een mini-long. Deze mini-long is een model van de echte long en kan alles namaken wat een long doet. Zo begrijpen we beter waarom longblaasjes bij ziekten zoals COPD niet beter worden. Dit helpt om nieuwe manieren te vinden om longschade te herstellen.
Interessant signaal gevonden
‘Ik kijk in de mini-long naar de ontstekingen die horen bij COPD’, legt Dost uit. ‘Die ontstekingen zorgen ervoor dat mensen met COPD een te actief afweersysteem hebben. Telkens geeft het allerlei signalen door aan de cellen in de longen, en dat heeft invloed op de werking van de longblaasjes. Nu onderzoek ik hoe het precies zit met die invloed. Welke signalen zijn er en hoe beïnvloeden zij de cellen die misschien nodig zijn voor het herstel van de longblaasjes?’
Dit nieuwe onderzoek heeft ook al iets opgeleverd. Dost: ‘Ik heb een heel interessant signaal gevonden. Het is een signaal dat het afweersysteem meestal gebruikt om infecties tegen te gaan, zoals een verkoudheid. En het lijkt erop dat dit signaal ook de longblaasjes kan helpen om zichzelf te herstellen. Dat zou fantastisch zijn. Ik bestudeer nu hoe dit precies werkt, en of we dit signaal kunnen gebruiken voor een mogelijke behandeling tegen COPD.’
Ze zegt het allemaal heel voorzichtig, omdat er nog weinig zekerheid is. Er is vooral nog meer onderzoek nodig. Ook na BREATH. Daar wil ze zelf graag aan meewerken. ‘Als dit onderzoek is afgelopen, valt het echt niet ineens stil. Ik ga hier absoluut mee verder.’
Een oplossing voor mensen met COPD
Dost wil vooral verder onderzoek doen zodat er een oplossing komt voor mensen met COPD. ‘Bij het onderzoek is een actieve patiëntengroep betrokken. Die bestaat uit mensen met COPD. Zij volgen ons werk, stellen vragen en vertellen hun eigen verhaal. Heel indrukwekkend. Voor hen werken we heel hard aan een oplossing.’
BREATH heeft die oplossing een stukje dichterbij gebracht. Dost: ‘Iedereen wil dat het sneller gaat. Ik ook. Maar vergeleken met zeven jaar geleden begrijpen we nu al veel beter wat er aan de hand is in COPD-longen. Het uiteindelijke doel is en blijft een genezing vinden voor COPD. Ik heb goede hoop dat dat ooit gaat lukken.’
Tekst: Anneke Paul
Dit artikel is verschenen in Longwijzer 4, 2025.
