Loop niet door met stress

Stress: het woord heeft voor veel mensen een negatieve klank, maar stress is zeker niet altijd slecht. ‘Acute stress bijvoorbeeld maakt dat we beter kunnen presteren. Ons lichaam maakt dan het hormoon cortisol aan, wat de hartslag en ademhaling verhoogt’, vertelt longverpleegkundige Rita Bijma. ‘Ons lichaam reageert zo om de energie te leveren om goed met de stressvolle situatie om te gaan. Zo’n reactie kan ontstaan bij een ingrijpende gebeurtenis, zoals een diagnose die je leven op z’n kop zet.’

Even stress hebben kan geen kwaad, maar als deze te lang aanhoudt, kunnen er verschillende vervelende klachten ontstaan. ‘Slaapproblemen bijvoorbeeld, vermoeidheid, hoofdpijn, maag- of rugklachten, je gespannen voelen en sneller geïrriteerd zijn. Ook kan je weerstand afnemen waardoor je sneller verkouden of grieperig wordt. Om met de spanning om te gaan, gaan mensen soms minder gezond leven, zoals meer roken en alcohol drinken, minder bewegen en ongezond eten.’

Onbegrip

Oorzaken van langdurige stress zijn bijvoorbeeld relatieproblemen, werkeloos zijn, een ziek kind hebben, angst om corona te krijgen of overbelast zijn als mantelzorger. ‘Ook een longziekte kan stress veroorzaken’, zegt longverpleegkundige Chantal Driesen. ‘Omdat je klachten hebt die onverwacht kunnen toeslaan en omdat je niet altijd kunt doen wat je wilt. Verder begrijpen mensen om je heen niet altijd wat je doormaakt, wat ook voor spanning kan zorgen.’

De mate van stress hangt ook af van hoe iemand de situatie inschat. De een vindt een longfunctieonderzoek bijvoorbeeld prima te doen, terwijl het voor de ander heel spannend is. Daardoor hebben sommige mensen sneller last van stress dan anderen. ‘De bron ervan zit dan in onze gedachten. Veel situaties veroorzaken op zich geen stress, maar geven toch spanning door hoe we ertegenaan kijken of ermee omgaan.’

Prikkel

Het is vervelend dat stress kan maken dat je meer last hebt van je longziekte. Chantal Driesen legt uit: ‘De longen reageren overmatig op prikkels, zoals temperatuurwisselingen, stof en pollen. Stress is ook zo’n prikkel. Hierdoor knijpen de spiertjes om de luchtwegen te sterk samen, waardoor je je heel benauwd kunt voelen.’

Wie veel stress heeft, kan bovendien hoger en sneller gaan ademhalen. Dat kan zorgen voor een onjuiste ademhalingstechniek: hyperventilatie. ‘Daarbij kun je je heel kortademig en duizelig voelen, en hartkloppingen krijgen. Dat geeft vaak een gevoel van angst’, zegt Rita Bijma. Zij ziet weleens hyperventilatie optreden bij mensen die benauwd zijn door een longziekte. De klachten kunnen dan lijken op astmaklachten. Bij hyperventilatie is de balans tussen het zuurstofgehalte en kooldioxide in het bloed verstoord. ‘Een betere ademhalingstechniek aanleren kan hierbij helpen. Dat kan bijvoorbeeld bij de longverpleegkundige of een fysiotherapeut.’

Meer veerkracht

Iemand die het probleem aanpakt, maakt minder stresshormoon aan dan iemand die zijn kop in het zand steekt, weet Chantal Driesen. ‘Wees je er dus bewust van dat het goed is om met je stress aan de slag te gaan. Ga zelf eens na waar de spanning vandaan komt. Bedenk wat energie kost en wat energie geeft. Praat erover met je huisarts of met anderen.’

Erover praten is ook goed als je even niets kunt doen aan de bron van stress. Dan is het beter om te accepteren dat je je tijdelijk gespannen voelt. Bijvoorbeeld als je wacht op de uitslag van een belangrijk medisch onderzoek. Steun van mensen om je heen is dan heel belangrijk, niet alleen op het praktische, maar ook op het emotionele vlak. Een goed gesprek met een vriend of vriendin verhoogt je veerkracht.

Tips & adviezen

• Accepteren

  Ontken niet dat je een longziekte hebt, maar probeer het te accepteren. Dat zorgt dat je er minder stress van hebt. Accepteren is niet makkelijk. Gesprekken met je behandelaar kunnen hierbij helpen.

• Begeleiding

  Zoek begeleiding van een praktijkondersteuner GGZ of een psycholoog. Dat kan helpen bij het leren omgaan met stresssituaties. Zo kun je herhaling voorkomen.

• Half uurtje piekeren

  Piekeren kost veel energie. Je krijgt meer grip op je gedachten door van jezelf elke dag een half uurtje te mogen piekeren, de rest van de dag niet. Kijk tijdens dat half uur goed naar je gedachten: klopt het wel wat je denkt? Bedenk vervolgens wat kan helpen, zoek oplossingen.

• Leef gezond

  Leef gezond: dat betekent gezond eten en drinken, minimaal dertig minuten per dag bewegen, en zorgen voor een goed evenwicht tussen iets doen en rust nemen.

• Ontspannen

  Probeer ook daarnaast zoveel mogelijk te ontspannen door leuke dingen te doen, bijvoorbeeld door muziek te luisteren, een wandeling te maken, te puzzelen of een boek te lezen.

Tekst: Annemarie van Dijk